U nemačkom gradu Kasel nalazi se park Friedrichsplatz, a u njemu instalacija ulične umetnosti epskih razmera koju - ne možete da vidite. Njen jedini vidljiv trag je malo mesingano dugme prečnika 5 cm ugrađeno u ploču od peščara. Ono predstavlja kraj metalne cevi, duge jedan kilometar, koja poput koplja probija šest geoloških slojeva naše planete.
Ova neobična instalacija je postavljena 1977. godine, a potpisuje je čuveni američki umetnik Valter de Maria, poznat po skulpturama i instalacijama koje kombinuju jednostavnost minimalizma i snagu velikih objekata. Pre Vertikalnog kilometra, u Novom Meksiku je iste godine postavio Polje munja u obliku ograde sačinjene od 400 stubova od nerđajućeg čelika poređanih u formaciji na površini 1 milja x 1 kilometar.
Iako je Valter de Maria ceo svoj profesionalni život posvetio ovoj vrsti umetnosti, Vertikalni kilometar je jedinstven upravo zbog svog gotovo potpunog odsustva. Osim neuglednog dugmeta u asfaltu, posmatrač nema nijedan očigledan razlog da veruje da se ispod njega nalazi monumentalni objekat. To je umetnost imaginacije i poverenja, koja posmatraču nudi samo informaciju o umetničkoj instalaciji, ali ne i mogućnost da je vidi svojim očima, što je suština svih vizuelnih umetnosti.
Postavljanje Vertikalnog kilometra je trajalo 79 dana, a za taj posao su angažovani svetski majstori za bušenje do velikih dubina - kompanija iz Teksasa specijalizovana za iskopavanje naftnih bušotina. Tokom rada je probijen niz geoloških slojeva, kroz koje je provučeno 167 metalnih šipki koje su spajane tokom ubacivanja do punog kilometra. Posao je koštao za to vreme velikih 750000 nemačkih maraka, a sva sredstva su obezbeđena privatnim donacijama.
Možete li da zamislite sreću i radost građana Kasela nastanjenih u blizini parka, koji su nakon tri meseca ispunjenih strašnom bukom, prašinom i neredom, dobili kao nagradu mesingano dugme u asfaltu?