Jedno od ključnih pitanja školskog sistema svake države predstavlja prostorna dostupnost za sticanje obrazovanja. Kako bi se mladima pružila mogućnost da uprkos geografski neujednačenoj mreži dostupnih srednjih škola, kod nas postoje komplementarne ustanove poput internata ili učeničkih domova koji povećavaju gravitaciono područje našeg sistema obrazovanja.

Kako u Srbiji pri izboru za upis u srednju školu širok spektar mogućnosti postoji samo u Beogradu, Novom Sadu i Nišu, smisao ove institucije je da za učenike čije porodice ne žive u nekoliko najvećih gradova Srbije pruži mogućnost sticanja kvalitetnog, a dostupnog obrazovanja i to ne po kriterijumu prebivališta porodice, već isključivo na osnovu predhodno stečenog znanja i sposobnosti učenika koji konkuriše za prijem.

Dok neki psiholozi smatraju da ovakav oblik školovanja predstavlja nužno i jedino moguće rešenje sticanja obrazovanja koje jednako teško podnose i deca i roditelji, drugi su mišljenja da boravak u internatima ima brojne prednosti i da su tinejdžeri odvojeni od roditeljskog doma spremniji i samostalniji za život koji ih po završetku školovanja čeka.

O srednjoškolcima u domovima učenika srednjih škola kod nas se 24 sata brinu vaspitači koji, osim što su obavezni da u saradnji sa roditeljima i školom kontrolišu i prate njihov profesionalni rad, učestvuju i u osmišljavanju i kreiranju njihovog slobodnog vremena, usmeravajući i podstičući ih na kvalitetne vannastavne aktivnosti.

Pored smeštaja, ishrane i neophodnih uslova za učenje, u svakom domu postoje i zabavni sadržaji poput organizovanja kvizova, maskenbala i žurki, ali i dodatne edukacije iz oblasti sporta i kulturno umetničkih delatnosti koji se osmišljavaju u skladu sa potrebama i interesovanjima učenika, odvijaju se u okviru materijalnih mogućnosti doma kroz sekcije iz literarne, likovne, dramske, baletske, muzičke i folklorne oblasti, a učenici ih pohađaju besplatno.

Na ovaj način se u cilju jačanja sportskog duha, drugarstva i razmene kreativnog mišljenja, svake godine prvo na nivou regiona, a potom i Republike, u Srbiji održava jedinstveno takmičenje Domijada, u okviru koga se kroz razne discipline iz oblasti sporta i kulturno umetničkog stvaralaštva predstavljaju učenici iz svih delova Srbije.

„Susret srednjoškolaca Srbije predstavlja nastavak delatnosti koja se organizuje i sprovodi u okviru programskih aktivnosti učenika i vaspitnog osoblja u slobodnom vremenu. Na ovom takmičenju se reprezentuje i vrednuje kreativni rad, imaginacija i stvaralaštvo omladine u domenu kulture, umetnosti i sporta, osmišljen i realizovan u domovima učenika. Pored takmičarskog, svoj pedagoški značaj Domijada ima i u zbližavanju mladih, u razmeni iskustava u radu domova, kao i želji za stvaralaštvom i potvrđivanjem u raznim oblastima društvenog života”, izjavila je za Medias Katarina Ljumović Popović, šefica programske službe Doma učenika Beograd.

Priprema za Domijadu traje tokom cele školske godine, a samo takmičenje se održava prvo u okviru pet regiona Srbije: Beograd, Vojvodina, Jugoistočna Srbija, Zapadna Srbija i region Šumadija, Pomoravlje i Braničevo, čiji pobednici odlaze na Republičko takmičenje koje se održava u gradovima pomenutih regiona.

Sportske discipline u muškoj i ženskoj konkurenciji obuhvataju: mali fudbal, košarku, odbojku, stoni tenis, šah i streljaštvo, dok se u umetničkom izražavanju pored likovnog i literarnog stvaralaštva u oblasti scenskog nastupa deca takmiče u kategorijama: dramski prikaz, poetski prikaz, ples, folklor, popularna i etno muzika.

Pobedničku predstavu beogradskog regiona Neki to vole vruće rađenu po motivima istoimenog filma izveli su članovi dramske sekcije Doma učenika Beograd, Anđeli Pantić pripala je Nagrada za najbolju glumicu, dok je David Vidić stekao priznanje Najbolji glumac na Republičkoj Domijadi. Kroz ovakav oblik vannastavnog druženja tokom dvadeset godina rada u ovom domu prošlo je mnogo kreativnih mladih ljudi, a neki od njih su postali i uspešni mladi glumci: Daniel Kovačević, Branko Janković i Bogdan Bogdanović.

Kako u Srbiji postoji oko 60 srednjoškolskih učeničkih domova od kojih su tri socijalne ustanove a ostalo internati, kapacitet ovakvog smeštaja je ispod četiri odsto kontingenta upisanih u srednju školu, što decenijama predstavlja jedan od jakih motiva za preseljenje cele porodice u grad u kome će dete moći da pohađa srednju školu, dok ostali usled siromaštva i socijalne isključenosti u velikom procentu srednju školu i ne upišu.

Očigledno je da problem ne može da bude rešen samo izgradnjom lokalnih puteva, već da je neophodno povećati kapacitete ovakvog oblika smeštaja srednjoškolaca, kao i da se učenički domovi uključe u sistem obrazovanja čime bi se jednaka šansa pružila i onoj deci čiji roditelji ne žive u nekom od najvećih gradova u Srbiji.