Po predanju, grad Rim je osnovan 21.4.753. god. pne. spajanjem 7 gradova na 7 brežuljaka. Spajanjem postao je glavni grad Rimskog kraljevstva koja je trajala sve do 509.god. pne, kada je osnovana Republika, nakon obaranja s vlasti Lucija Tarkvinijusa Superbusa (Lucius Tarquinius Superbus), poslednjeg od sedam rimskih kraljeva. Rim je podignut na mestu veoma cenjenom od strane Etruraca koji su dominirali Italijanskim poluostrvom u VI veku pne. Etrurski kralj Porsenaje pobedio Rimljane i proterao Lucija Tarkvinijusa. Ipak, pre nego je Persena mogao da se učvrsti kao vladar nepokornim Rimljanima, bio je prinuđen da se povuče iz Rima gonjen ostacima Rimske vojske i naoružanim narodom. Građani su nakon proterivanja Etruraka, umesto vraćanja svog nesposobnog kralja na presto, zamenili monarhiju republikom, sa dva izborna konzula, generala, čiji je osnovni zadatak bio da vode Rimsku vojsku, i Senatom da služi kao savetodavno telo. Gde Etrurci nisu uspeli, narod Rima je uspeo u zadatku ujedinjena različitih italijanskih naroda u političku celinu.

Krajem V veka pne, Rimljani, pokrenutim pritiskom nekontrolisanog rasta stanovništva, počeli su da se šire na račun obližnjih gradova-država. Rim je prva dva rata vodio protiv Fidenae, nezavisnog grada u blizini Rima, i protiv važnog Etrurskog grada Vei. U tim ratovima, Rimska Republika je shvatio da je formacija Grčkih falangi isuviše nezgrapna za sitne borbe u brdima i dolinama centralne Italije. Shodno geografsko-vojnim potrebama, Rim je razvio novi taktički sistem jedinica zasnovan na fleksibilnim redovima kohorti, organivovanih u samostalne legije, sredstvo kojim je Carski Rim osvojio i gospodario antičkim svetom.

Kada je Rim postao isuviše moćan, preostali gradovi-države su rešili da mu stanu na put i umanje njegov vojni uticaj na region. Rat koji je usledio, Latinski rat (340.-338. god pne) se brzo završio u korist Rima. Do 264.god. pne cela Italija južno od Alpa bila je ujedinjena pod vođstvom Rima, bilo da su države pripojene, bilo kao saveznici Republike. Rastući uticaj Rima doveo ga je u sukob sa Kartaginom, osnovnom trgovačkom silom u severnoj Africi. Poraz i uneštenje Kartagine u tri Punska rata (264.-164.god.pne) dala je Rimu ambiciozni podsticaj, i Republika je krenula u dominaciju nad celom Mediteranskom oblašću. U relativno kratkom vremenskom roku, Rimljani su osvojili Siriju, Makedoniju, Grčku i Egipat, koje su bile deo Aleksandrovog Helenističkog carstva u raspadanju.

Ali takva ekspanzija nije bila bez troškova, pa su tenzije u Republici rasle i kulminirale do građanskog rata. Naredni period nemira i revolucije doveo je do tranzicije Rima iz republike u carstvo. U kasnijm fazama građanskog rata dolazi do uspona briljantnog političara Pompeja, govornika Cicerona i konzula Julija Cezara, osvajača Galije (58.-50.god.pne), kome je na kraju građanskog rata data vlast u Rimu kao diktatoru. Nakon njegovog ubistva (44. god.pne) nije prošlo mnogo do sledećeg građanskog rata, ali nakon pobede kod Aktijuma (Actium) 31.god.pne, Julijev rođak Oktavijus krunisao je prvog Rimskog cara, Avgusta (Augustus 27.god.pne – 14.god.ne). Ako izuzmemo izuzetke kao što su Kaligula (Caligula, 37.-41.god.ne) i Nerona (Nero, 54.-68.god.ne) Rim je bio blagoslovljen nizom sposobnih vođa koji su proširili njegove granice od Britanije do Egipta, i od Španije do Persije.

U starom Rimu, religija se zasnivala na kultovima bogova koji su se poštovali u svakom gradu ponaosob. Izvorni Rimski bogovi su uglavnom bili spojeni za različite aspekte života, te ih je zbog toga bilo jako mnogo. Nakon što su usvojli Grčku kulturu, i svoje bogove poistovetili sa njihovim, Rimljani su nastavili poštovati samo one najvažnije stare bogove, i to u krugu porodice i retko u zajedničkim hramovima. Tako se pojavio pojam kućnog Boga, gde je glava porodice bila neka vrsta sveštenika. Kako se Rim širio osvajanjima, tako je dolazilo do upliva lokalnih božanstava koje bi preuzimali, ako bi im se svideli.Tek za vreme Rimske republike dolazi do kakvog takvog sređivanja i objedinjavanja u jednu, Rimsku religiju (religia Romana). Glavni bogovi su bili: Saturn (otac bogova i bog vremena, Grčki-Kron), Jupiter (kralj bogova, neba, munja i groma, gr.-Zevs), Neptun (bog mora i zemljotresa, gr.-Neptun), Pluton (bog smrti i podzemlja, gr.-Had), Mars (bog rata, gr.-Ares), Venera (boginja ljubavi i plodnosti, gr.-Afrodita) i mnogi drugi. Pojavom hrićanstva, došlo je do njegovog naglog širenja u Rimskom carstvu, prvo medju lokalnim stanovništvom, a potom i u samom srcu Rimske imperije. Uprkos krvavim progonima, hrišćanstvo se do IV veka toliko proširilo da ga je na kraju car Konstantin I legalizovao 313.god, a car Teodosije I ga je priznao za službenu religiju carstva. Rim je postao središte hrišćanske religije, a rimski biskup poglavar celog hrišćanskog sveta i vođa svih hrićana, smatrajući se naslednikom sv. Petra koji je mučenički ubijen u Rimu u I veku.

Carski Rim se odlikovao ne samo ogromnom vojnom moći, koja je bila samo temelj na kome je počivalo carstvo, već i njegovim dostignućima u inžinjerstvu i državništvu. Rimljanima je dato i izuzetno zakonodavstvo, vođenje evidencije i gradskog planiranja, ali su takođe i prihvatili doprinose ranijih naroda (naročito Grka, čija je kultura time i sačuvana). Rimsko pravo je bilo složeno telo presedana i razmišljanja, koja su konačno sakupljena i kodifikovana u VI veku kao jedno delo, Justinijanovo pravo (Justinian Code). Putna mreža carstva je bila bez premca u antičkom svetu, projektovana za brz protok trgovine, poljoprivrede, pošte kao i vojske. Rimski gradski planeri dostigli su standarde higijene bez presedana svojim gradskim vodovodima, kanalizacijom, branama i akvadukzima koji su dopremali vodu do svakog kutka Rimskog carstva. Rimska umetnost i arhitektura je, iako često kopija Grčkog stila, raskošna je i smelo planirana. Ukratko, Rimska nauka i kultura je postala temelj Evropskog sveta.