Smešten na najlepšem uzvišenju Bokokotorskog zaliva, mestu sa koga se pruža predivan pogled na ulaz u zaliv i poluostrvo Luštica, desno na Igalo, Njivice, Prevlaku, a levo preko Meljina i na Tivat, ovaj pravoslavni manastir svedoči o jednom vremenu u kojem je Njegoš ne samo posećivao službe, već i boraveći u njemu pisao svoje najslavnije delo, Gorski Vijenac.
U porti manastira 2008. odigrana je predstava Gorski Vijenac, a potom dok se miris čempresa pojačavao kako noć pada i dok su zvezde svojom blještavošću pokazivale da su gospodarice vasione koje udružene sa mesecom koji se izdigao iznad Luštice po moru ispisuju svoj srebrni put do Rosa, u glavi posetilaca koji su rešili da u toj noći prošetaju oko crkve rojile su se misli: „nikada nisam u ove kasne sate bio na groblju“.
A, onda, ugledavši lica dece različitog uzrasta, osvetljenih svećama koje su zapalila na dvesta godina starom grobu svog čukundede i pradede, Marka Đuričića, sahranjenog uz sam zid oltara manastira Savina čije mošti svedoče o njegovom dobročinstvu, oni zbunjeni činjenicom da i sami u kasne noćne sate šetaju manastirskim grobljem, shvataju da je taj trenutak zapravo idiličan i da ih vraća u prošlost koja svedoči o istoriji manastira, dok zvuci urbane muzike sa šetališta zamenjuju zvuke jednog od tri predratna meljinska klavira i operskih arija koje su se nekada pevale u tom, tada malom, gospodskom mestu.
Manastir Savina ne samo da je dika i ponos svakog Bokelja, već predstavlja značajan istorijski spomenik pravoslavnog naroda koji je živeo i živi na ovom području. Iako za razliku od Žiče, Gračanice ili Studenice, nije bio vladarska zadužbina, zbog čega i nije podignut odjednom po unapred utvrđenom planu, već je građen postupno tokom nekoliko stotina godina zalaganjem srpsih kaluđera i dobrotvora bogatih porodica, on danas predstavlja jedinstvenu harmoničnu celinu koja se sastoji od tri crkve, konaka i groblja gde počivaju oni koji su pomogli nastajanju ovog velelepnog hrama.
Manastirski kompleks čine tri crkve, od kojih se dve (Mala crkva Uspenja Bogorodice i Velika crkva Uspenja Bogorodice) nalaze u centralnom delu manastirskog dvorišta i u zajednici sa konakom i grobljem čine jednu živopisnu i nezaboravnu celinu, dok se malo više u brdu nalazi najstarija bogomolja u hercegnovskom kraju, Mala crkva Svetog Save.
Istorija manastira beleži podatak da je ova najstarija građevina u manastirskom dvorištu svoje temelje postavila negde oko 1030. i da je bila posvećena Svetom Savi Osvećenom, tj. Jerusalimskom, koju je kasnije osveštao lično prvi srpski arhiepiskop, Sveti Sava Nemanjić, po kome je manastir i dobio ime i po kome se danas ceo potez na raksršću Herceg Novi - Meljine naziva Savina. Iako je od svoje prve susetke (Velike crkve) starija skoro osam vekova, ona danas predstavlja daleko manje zdanje, pa je zbog toga i nazvana Mala crkva.
Zbog Morejskog rata koji je zahvatio ove prostore pred kraj XVII veka, pretpostavlja se da je manastir jedno vreme bio pust, sve dok u njega nisu došli kaluđeri prognani iz manastira Tvrdoš, obnovili ga i u njemu se trajno nastanili donevši sa sobom mnoge crkvene predmete koje su čuvali iz manastira Mileševa.
Crkva je konačno obnovljena 1831. kada se bratstvo Savine povećalo i uspelo da na ovom svetom prostoru, uz mnogo muka, prekida radova zbog nedostatka novca i građevinskog materijala, podigne dve crkve koje danas predstavlja jedan velelepni hram.
Značajan doprinos izgradnji manastira su dale i bogate ruske porodice. Kao prestone ikone koje se nalaze u ikonostasu, a i danas stoje i razlikuju se po načinu izrade i dimenzijama od ostalih, jesu one koje su stigle od porodice grofa Stratimirovića. Prema istorijskim podacima ove četiri prestone ruske ikone su već postojale u manastiru onda kada je Simeon Lazović počeo svoj rad na ikonostasu.
Savinsko groblje danas okuplja monahe, sveštenike, episkope i dobrotvore raznih zvanja i zanimanja, čije nadgrobne ploče predstavljaju jednu vrstu neobične istorijske postavke pod otvorenim nebom, koja svaka na svoj način priča priču o jednom vremenu u kome se gradio hram koji danas predstavlja ponos Herceg Novog, a oni čiji su pretci živeli na ovom prostoru pre Drugog svetskog rata kada začuju zvona sa ovog svetog hrama prisećaju se trenutaka o kojima su slušali samo u predanjima i poneti magijom jednog istorijskog vremena imaju osećaj kao da pred sobom vide đake koji napuštaju školsko dvorište i hrle u okrilje manastira gde ih čekaju kaluđeri koji će im održati čas veronauke.
